Kompresja gruntu narasta stopniowo w trakcie prac agrotechnicznych. Proces ten nasila się szczególnie w przypadku gleb o ciężkiej teksturze, które tracą swoje właściwości filtracyjne i aeracyjne. W konsekwencji formują się zastoje wody inicjujące procesy rozkładu materii organicznej lub całkowicie hamujące wegetację nowej pokrywy roślinnej.
Jak przeciwdziałać temu zjawisku? Najbardziej efektywną i jednocześnie najmniej skomplikowaną metodą jest głęboszowanie. Sprawdź, kiedy i w jaki sposób należy przeprowadzić zabieg głęboszowania?

Spis treści:

• Głęboszowanie – czym jest?
• Głębosz – zastosowanie i budowa
• Czy inwestycja w głębosz jest rzeczywiście opłacalna?

Głęboszowanie – czym jest?

Głęboszowanie jest zabiegiem przeznaczonym do dekompresji warstwy podornej. Ma ono na celu dezintegrację skompaktowanych warstw gruntu w celu optymalizacji relacji powietrzno-wodnych. Dodatkowo głęboszowanie znacznie usprawnia transport kapilarny w profilu agrarnym. Innymi słowy, poprawie ulega gospodarka wodna w danym środowisku.

Zagęszczenie substratu glebowego wynika głównie z poruszania się maszyn rolniczych, nieodzownych w nowoczesnej produkcji rolnej. Zabiegi agrotechniczne – od kultywacji wstępnej przez aplikację materiału siewnego, nawozy, ochronę chemiczną, aż po ekstrakcję plonów – sprawiają, że powierzchnia niepodlegająca kompresji może stanowić zaledwie 10% całkowitego areału. Mechanizacja, przy swoich niekwestionowanych zaletach, generuje także określone skutki negatywne.

Techniczne przyczyny formowania się zwartej podeszwy płużnej wynikają z nacisku ciężkich maszyn rolniczych, co zmniejsza przestrzeń porową w glebie. Zagęszczenie profilu podglebowego ogranicza przepływ wody i powietrza, a to negatywnie wpływa na rozwój systemów korzeniowych roślin. Formowanie bruzd przejazdowych tworzy utwardzone ścieżki, które dodatkowo przyczyniają się do utrudnienia wsiąkania wody oraz pogłębiają problem stagnacji wodnej.

W efekcie prowadzi to do:

• Kompresji warstwy ornej;
• Zagęszczenia profilu podglebowego;
• Formowania się bruzd przejazdowych.

Wymienione zjawiska są szczególnie dokuczliwe na glebach ciężkich i średnich, charakteryzujących się tendencją do tworzenia stagnacji hydrologicznej.

Należy podkreślić, że zredukowana przepuszczalność hydrauliczna oraz gazowa, charakterystyczna dla gleby o zaburzonej strukturze, nieuchronnie prowadzi do redukcji aktywności biochemicznej. W takich warunkach pożądana ekspansja roślin uprawnych jest znacząco utrudniona lub niemożliwa.

Warunki sprzyjające efektywności głęboszowania:

• Atmosfera powinna charakteryzować się niskim współczynnikiem wilgotności;
• Podskibie powinno wykazywać pH zbliżone do neutralnego (przy takich parametrach efektywność głęboszowania osiąga wartości maksymalne);
• Warstwa podglebowa musi wykazywać zdolność retencji wód grawitacyjnych.

Co daje głęboszowanie pola? Głęboszowanie jest rekomendowane w kultywacji upraw wrażliwych na nadmierną kompresję warstw podornych oraz odmian charakteryzujących się głębokimi systemami korzeniowymi. Dodajmy, że głęboszowanie wpływa pozytywnie także na pozostałe komponenty rotacji płodozmianu. Jest też niezbędne na terenach charakteryzujących się deficytem opadów atmosferycznych.

Ze względów technologicznych, głęboszowanie należy przeprowadzać:

• Zgodnie z przebiegiem warstwic przy operacjach na powierzchniach pochyłych;
• Prostopadle względem instalacji drenażowych na terenach zmeliorowanych.

Kiedy głęboszować pola? Optymalnym terminem wykonania zabiegu jest okres poprzedzający kultywację przedsiewną lub pożniwną, ponieważ gleba w tych momentach charakteryzuje się optymalnym poziomem wilgotności i strukturą, co umożliwia skuteczną dekompresję warstw podornych oraz zwiększa efektywność wchłaniania wody i składników odżywczych przez rośliny. Zaleca się cykliczność głęboszowania w interwałach około czteroletnich.

Głębosz – zastosowanie i budowa

Głębosz jest nieskomplikowaną maszyną rolniczą, przy jednoczesnym wysokim współczynniku efektywności. Elementami roboczymi są zęby, których konfiguracja ilościowa, zależnie od modelu, może obejmować od jednego do pięciu modułów.

Rygorystyczne parametry konstrukcyjne ramy umożliwiają zastosowanie różnorodnych typów wałów:

• strunowe;
• strunowe z uzębieniem;
• daszkowe;
• rurowe;
• typ T;
• typ U;
• Packera.

Producent maszyn rolniczych zapewnia, że dostępne są też wersje głęboszy w opcji z wałem, bądź bez.

Przy wyborze głębosza należy uwzględnić fakt, że zabieg wymaga znacznej mocy trakcyjnej. W związku z tym w specyfikacji technicznej zawarte są precyzyjne informacje dotyczące zapotrzebowania mocy (KM) w korelacji z konfiguracją zębów oraz zastosowanym typem wału:

• Głębosz jednozębowy: 30-60 KM;
• Dwuzębowy: 60-75 KM;
• Trzyzębowy: 75-110 KM;
• Pięciozębowy: 110-140 KM.

Głęboszowanie nie musi być przeprowadzane na całkowitej powierzchni pola. Część producentów agrarnych koncentruje swoje działania wyłącznie na obszarach o szczególnie wysokim stopniu kompresji, takich jak ścieżki technologiczne i poprzeczniaki.

Czy inwestycja w głębosz jest rzeczywiście opłacalna?

Znaczne zapotrzebowanie na moc jednostki napędowej generuje wysokie koszty usługi głęboszowania świadczonej przez podmioty zewnętrzne, osiągające nawet 350-450 PLN za hektar. Biorąc pod uwagę minimalne koszty eksploatacyjne samego głębosza, nabycie własnej maszyny wydaje się ekonomicznie uzasadnione.

Nie ulega wątpliwości, że inwestycja w głębosz zwróci się już po kilku sezonach, podobnie, jak i brona talerzowa czy agregat uprawowo siewny. Dysponowanie własnym zapleczem technicznym eliminuje konieczność wynajmu usług zewnętrznych i obniża długoterminowe koszty działalności rolniczej. Zakup głębosza zwiększa autonomię operacyjną oraz rentowność gospodarstwa rolnego, warto o tym pomyśleć.